Αν υπήρχαν λίγα δράμια μυαλού…
Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου *
Θα ήταν μάλλον αγένεια με τις παρακάτω αράδες να σχολιάσω την δραματική πολιτικο-οικονομική (νέα) φάση στην οποία εισέρχεται η χώρα από τις επόμενες κιόλας μέρες. Αγένεια προς τον κάθε «λουόμενο», ο οποίος θα δυσανασχετούσε με το δίκιο του, διαβάζοντας μία ακόμη αναλυτική προσέγγιση για την κρίση. Δεν θα το κάνω λοιπόν, αμφιβάλλοντας όμως πολύ ότι θα μπορούσα, έστω και μη αναλύοντας, να προσφέρω λίγη δροσιά μετά λόγου γνώσεως.
Το μυαλό των περισσοτέρων μοιάζει να έχει υπερφορτιστεί από δυσοίωνες προσεγγίσεις, που όμως δεν απέχουν από την πραγματικότητα. Το καθεστώς στην Ελλάδα οδηγεί την χώρα βήμα-βήμα εκτός ευρωζώνης - άσχετα αν αυτό θα εμφανιστεί ως σωτήρια προσωρινή κατάσταση - απολύτως συνειδητά πλέον, ακολουθώντας το σχέδιο εκείνων που στο πλαίσιο του παγκόσμιου οικονομικού ανταγωνισμού, έκριναν απαραίτητη την αποσταθεροποίηση του σύγχρονου οικοδομήματος της ΕΕ.
Δυστυχώς δεν κάναμε λάθος. Στην Ελλάδα υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις και το κατάλληλο πολιτικό προσωπικό για να διαμορφωθεί η εστία και το πλαίσιο της αποσταθεροποίησης, η οποία αποτελεί έμπνευση της χρηματοπιστωτικής ελίτ (η «αγορά») στον δρόμο προς την ολοκλήρωση της παγκοσμιοποίησης, υπό την ηγεμονία μιας νέας διεθνούς τάξης τραπεζιτών και χρηματιστών.
Στην Ελλάδα δεν υπήρχε σοβαρή αστική τάξη για να αντισταθεί, ούτε ώριμη και σχετικά ανεξάρτητη κοινωνία των πολιτών για να αντιδράσει. Υπήρχαν μόνο άπληστοι μεταπράτες, τυχοδιώκτες της πολιτικής, ωχαδελφιστές πελάτες και πάτρωνες. Συμπλεγματικοί νεόπλουτοι δίπλα σε συμπλεγματικούς και ζηλόφθονες εργαζόμενους, αργόσχολους και άνεργους. Ανάμεσα σε όλους αυτούς υπήρξαν και φωτεινές εξαιρέσεις σε όλες σχεδόν τις σφαίρες δραστηριότητας στην Ελλάδα, που όμως δεν θα μπορούσαν στο παραμικρό να επηρεάσουν κοινωνία, οικονομία και πολιτισμό σε ένα κράτος όπου πατρωνία, κρατισμός και νεοφιλελευθερισμός συνέθεταν ένα ελεεινό χαρμάνι, το οποίο σήμερα λαμβάνει την πλέον φαιδρή του μορφή μέσω της διάστασης του «πελατειακού νεοφιλελευθερισμού», που αποτελεί την πραγματική ορίζουσα των κοινωνικο-οικονομικών σχέσεων στην πατρίδα μας. Αυτή την περίοδο γινόμαστε μάρτυρες της προσπάθειας να συντηρηθούν το πελατειακό κράτος και η διαπλοκή μέσω νεοφιλελεύθερων πολιτικών, ενώ από την άλλη να θεμελιωθεί ο νεοφιλελευθερισμός ως κανόνας λειτουργίας των πολιτικών και οικονομικών σχέσεων στην βάση της πελατειακής δομής του κράτους. Αυτή είναι και η πρωτοτυπία στη διαχείριση της ελληνικής κρίσης, η οποία διαπιστώνω να είναι πλέον γνωστή στα κέντρα των αποφάσεων και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, αλλά και σε Ρώσους και Κινέζους που αναπτύσσουν ενδιαφέρον και συμφέροντα στην περιοχή μας.
Το πελατειακό κράτος αποτελεί κοινωνική κατάρα και τροχοπέδη στον εκδημοκρατισμό. Ο νεοφιλελευθερισμός είναι η έκφραση του πολιτικού αμοραλισμού και ο παιδισμός στην αντίληψη της οικονομίας της αγοράς. Και τα δύο αποτελούν ύβρι για τον φιλελευθερισμό και την ανάπτυξη της ισότητας των κοινωνικών υποκειμένων. Ο συνδυασμός των δύο αποτελεί προσβολή της λογικής. Έτσι φτάσαμε σήμερα η πολιτική στην Ελλάδα να διαδραματίζεται κυριολεκτικά ως θέατρο του παραλόγου. Όλα, μα όλα τα μέτρα και τους μηχανισμούς που ευαγγελίστηκαν την έξοδο της Ελλάδας από την κρίση – τα οποία στην πραγματικότητα εργάζονταν υπέρ της ενίσχυσης της πιθανότητας εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη με τις μικρότερες δυνατές συνέπειες για τα υπόλοιπα μέλη της – αν τα εξετάσεις ενταγμένα σε αυτή την μορφή «πελατειακού νεοφιλελευθερισμού» που επικρατεί, φαντάζουν ως «καλαμπούρια» που επιχειρούν να διασκεδάσουν το αδιέξοδο του καθεστώτος και των επιμέρους φορέων του. Είναι τέτοια η ζαλάδα και ο παραλογισμός, που φτάσαμε το αποτέλεσμα της εφαρμογής της «θεραπείας σοκ» στην Ελλάδα, που είναι ο στασιμοπληθωρισμός και η ανεξέλεγκτη δομική ύφεση με ό,τι αυτά συνεπάγονται για τους πολίτες και την οικονομική λειτουργία, να θεωρούνται αιτία της αναποτελεσματικότητας των μέτρων!! Αυτά μάλιστα τα υποστηρίζουν οι κύριοι διαμορφωτές της κοινής γνώμης και κάποιοι προβεβλημένοι επιστήμονες, δίχως ντροπή και συναίσθηση της αυτογελοιοποίησής τους.
Αν υπήρχαν λίγα δράμια μυαλού θα είχαμε όλοι προ πολλού αντιληφθεί ότι το αδιέξοδο της χώρας εκφράζει το αδιέξοδο του καθεστώτος της μεταπολίτευσης στην Ελλάδα, το οποίο εδώ και αρκετά χρόνια έχει φάει τα ψωμιά του, αλλά εμείς συνεχίζουμε να καταναλώνουμε τα διαπλεκόμενα προϊόντα του, τα σκάνδαλά του και – επιτρέψτε μου – την αλητεία του, την οποία εμμέσως ή αμέσως αναπαράγουμε. Αφού ως κοινωνία και πολίτες δεν πετύχαμε εγκαίρως να συνειδητοποιήσουμε αυτή την κατάσταση και να απαλλαγούμε από πολιτικές οικογένειες και νταβάδες κάθε είδους που σκαρφάλωσαν στον σβέρκο μας, φτάσαμε σήμερα να «αλληλοτρωγόμαστε», να καταναλώνουμε τον ίδιο μας τον κοινωνικό εαυτό, τον οποίο στα χρόνια της ισχυρής Ελλάδας σπαταλούσαμε υπερφίαλα και απολύτως απερίσκεπτα. Αυτή η παρατήρηση ίσως κριθεί από κάποιους υπερβατική ή ακόμα και «ηθικοπλαστική», μόνο που δεν είναι έτσι αν την αντιληφθείτε βαθύτερα πολιτικά. Αν δείτε, δηλαδή, την ανικανότητα της ευρύτερης αριστεράς να εμπνεύσει και να δραστηριοποιηθεί στο πλαίσιο μιας νέας στρατηγικής που θα απαντά στις σύγχρονες προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης, εσωτερικεύοντας την μαρξιστική ανάλυση, αλλά που θα απομακρύνεται παράλληλα από τα λενινιστικά δόγματα.
Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται. Οι «επαναστάσεις» δεν επαναλαμβάνονται. Τα ιδανικά της ισότητας και της ελευθερίας δεν βρίσκονται σε αναπαραστάσεις του παρελθόντος. Ο καπιταλισμός εξελίσσεται και αναπτύσσει ο ίδιος μέσω της διαδικασίας αυτής, δυνάμεις ανατροπής του. Ο ρόλος των πραγματικά προοδευτικών ανθρώπων είναι να προσδώσουν σε αυτές τις δυνάμεις πολιτικότητα, όχι για να δικαιωθούν ξεπερασμένα σοσιαλιστικά πρότυπα (του παρελθόντος), αλλά για να δημιουργηθούν νέα, που θα στηρίζονται αυτή την φορά σε βαθύτερη βιο-οικονομική προσέγγιση. Δεν ξέρω αν ο «πελατειακός νεοφιλελευθερισμός» έχει μέλλον στην Ελλάδα, το μόνο που γνωρίζω είναι ότι μέσω αυτού η χώρα δεν θα έχει απολύτως κανένα.. μέλλον! Είναι η σίγουρη συνταγή για διάλυση! Και δυστυχώς αυτή την συνταγή, με διαφορετικό μείγμα, υποστηρίζουν οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις στην χώρα. Τι άλλο θα μπορούσαν να υποστηρίξουν; Οτιδήποτε άλλο θα σήμαινε την άμεση διάλυση του πολιτικού συστήματος και ενδεχομένως την αναζήτηση ενός άλλου πολιτειακού μοντέλου για να εκκινήσει ξανά το θεσμικό οικοδόμημα της χώρας. Δεν βλέπετε ότι διαρκώς το θεσμικό κενό στην Ελλάδα μεγεθύνεται; Δεν παρατηρείτε την αποκοινωνικοποίηση των βασικών θεσμών λειτουργίας της κοινωνίας; Δεν αντιλαμβάνεστε ότι στο βαθμό που δεν υπάρχει βαθύτερη νομιμοποίηση των θεσμών, τούτοι, όχι απλώς ακυρώνονται, αλλά συμβάλουν στον εξευτελισμό της πολιτικής διαδικασίας; Όσοι νεοφιλελεύθεροι πιστεύετε ότι η αγορά θα αντικαταστήσει τους θεσμούς λειτουργίας του κράτους, προφανώς είστε μακριά νυχτωμένοι! Προφανώς είστε ημιμαθείς που δεν έχουν την ικανότητα να αντιληφθούν την κοινωνική διάσταση των ίδιων των οικονομικών σχέσεων που χαρακτηρίζουν τις αγορές.
Αν υπήρχε λοιπόν λίγο μυαλό στη χώρα, θα φροντίζαμε να μην επιτρέψουμε στον κ. Παπανδρέου και την παρέα του να εξευτελίσει έναν ολόκληρο λαό, σαν ο ίδιος να μην είναι τμήμα του και να ήρθε από το υπερπέραν, δίχως να έχει τεράστια ευθύνη για τις δυσλειτουργίες των θεσμών. Αν υπήρχε λίγη αξιοπρέπεια στη χώρα, θα έπρεπε να είναι σε όλους κατανοητό ότι η παθογένεια της μεταπολίτευσης δεν διορθώνεται με «θεραπείες σοκ» της κοινωνίας, αλλά ενδεχομένως με «θεραπεία σοκ» του πολιτικού συστήματος. Τα όργανα παίζουν λάθος γιατί τους οργανοπαίχτες διέφθειρε ο μαέστρος. Αυτός, ο προηγούμενος και οι προηγούμενοι. Για φαντάσου την γελοιότητα του πράγματος, εκείνος που με κάθε τρόπο και σε κάθε διεθνές βήμα του εξέθετε το καθεστώς διαφθοράς στην Ελλάδα, να έρχεται καθημερινά να νομιμοποιεί - όταν δεν προαγάγει – την ανομία, την αυθαιρεσία, την διαπλοκή και την λογική του κάθε απατεώνα, καταπατητή και τραμπούκου!! Για φαντάσου τι είδους παραλογισμό βιώνουμε! Αν θέλουμε η καταστροφή στην χώρα μας να μη λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, θα πρέπει να σοβαρευτούμε, όσοι τουλάχιστον μπορούμε. Το ζήτημα και το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι η ριζική αναδιάρθρωση του πολιτικού συστήματος με την κατάργηση των φορέων της διαπλοκής και του πελατειασμού που χαρακτήρισε την μεταπολίτευση.
Αν δεν ξεκινήσουμε σήμερα από εκεί, τότε προφανώς περιμένουμε να καταλήξουμε εκεί μετά από μια γενικότερη εθνική περιπέτεια: μετά από μια ανεξέλεγκτη καταστροφή που θα φέρει την χώρα πάνω από τριάντα χρόνια πίσω. Αν δεν πετύχει η αριστερά, ο προοδευτικός κόσμος και οι ευαίσθητοι μη συμπλεγματικοί πατριώτες να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να προσφέρουν νέες πολιτικές λύσεις στη συγκυρία, είναι βέβαιο ότι θα περιμένουμε αυτό να συμβεί μετά από λίγο ή περισσότερο καιρό βιώνοντας καταστάσεις, όχι απλώς απορρύθμισης και ταπείνωσης όπως σήμερα, αλλά εθνικής και κοινωνικής καταστροφής. Δεν είναι ανάγκη να φτάσουμε εκεί. Με την πολιτική ηγεσία της χώρας, είναι βέβαιο όμως ότι δεν θα το αποφύγουμε… Ήδη παρατηρώ ολοένα και περισσότεροι πολίτες να έχουν πέσει στην παγίδα και να θεωρούν ότι η χώρα είναι ένα τίποτα και όλα είναι άχρηστα. Όλα, από τις συγκοινωνίες μέχρι τα Πανεπιστήμια.
Με αυτά τα μυαλά είναι σίγουρο ότι δεν θα μείνει τίποτα όρθιο. Μαζί με τα ξερά θα καούν και τα χλωρά και αντί να μεταβάλουμε θεσμούς και λειτουργίες προς το δημοκρατικότερο και αποτελεσματικότερο, θα καταλήξουμε να τα γκρεμίσουμε όλα με νόμους πλαίσια, τροπολογίες, το χεράκι μας και το πληκτρολόγιό μας. Πρόκειται για ένα σύνδρομο κοινωνικής αυτοκαταστροφής, που χαρακτηρίζει όλους τους πελάτες όταν, αισθανόμενοι να απειλείται η θέση τους, ανατρέχουν στα πιο βλοσυρά νεοφιλελεύθερα δόγματα, διότι έτσι πιστεύουν καιροσκοπικώς, ότι θα πληγούν άλλοι πελάτες και όχι οι ίδιοι. Βιώνουμε το μεγάλο δράμα των πελατών. Αυτό δημιουργεί νέες εκλογικές ευκαιρίες στους πάτρωνες και νέους ορίζοντες για την διαπλοκή. Στο πλαίσιο αυτό θα διαδραματιστούν τα πολιτικά πράγματα το φθινόπωρο, αν συνεχίσουμε να εθελοτυφλούμε.
* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου